Συζητάμε για τα σχολεία μας που ερημώνουν σε μικρά νησιά και απομακρυσμένα (περισσότερο ή λιγότερο) χωριά, ίσως όμως χρειάζεται να στραφεί το ενδιαφέρον μας και λίγο πιο μακριά, στην Κωνσταντινούπολη και τη Μεγάλη του Γένους Σχολή.
Το έναυσμα γι’ αυτήν τη σκέψη έδωσε η ανάρτηση του συγγραφέα Μάνου Λαμπράκη που διαβάσαμε στο Facebook. «Φέτος για πρώτη φορά μετά από πεντέμισι αιώνες, 571 χρόνια ακριβώς, δεν εγγράφηκε κανένας μαθητής στην Α’ Γυμνασίου της Μεγάλης του Γένους Σχολής στην Κωνσταντινούπολη. Άνοιξε λοιπόν ένα χάσμα: ανάμεσα σε αυτό που ήμασταν και σε αυτό που δεν θέλουμε πια να είμαστε. Κι αυτό το κενό δεν είναι απλώς εκπαιδευτικό, αλλά οντολογικό, πολιτικό, εκκλησιαστικό. Μια ρωγμή όπου αποσύρεται η μορφή και μαζί της, η επιθυμία για συνέχεια», σχολιάζει μεταξύ άλλων.
Καμπάνες κινδύνου για τη Μεγάλη του Γένους Σχολή
Δεν είναι όμως η μοναδική φωνή που κρούει τον κώδικα του κινδύνου για το μέλλον όχι μόνο του ιστορικού αυτού ιδρύματος αλλά και του ελληνισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι η Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή είναι το παλαιότερο σχολείο στο κόσμο που διδάσκεται αδιάλειπτα η ελληνική γλώσσα και που ιδρύθηκε μόλις ένα χρόνο μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1454, από τον Γεννάδιο με βάση τα προνόμια που παραχώρησε τότε ο Πορθητής.
Σήμερα, το νέο για την φθίνουσα πορεία της Σχολής έχει περάσει με ψιλά γράμματα, εκτός από λίγους που προσπαθούν να το αναδείξουν. Όπως γράφει στο σάιτ της ομογένειας edotourkia.gr η Μαρία Δήμου. «Oύτε μια εγγραφή στην Α΄ γυμνασίου. Τον τελευταίο καιρό διαβάζω απομνημονεύματα και μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν στην περιοχή του Φαναρίου και του Μπαλατά. Μεγάλο κομμάτι των καταγραφών τους αφορά το σχολείο τους, τη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Είναι εντυπωσιακή η υπερηφάνεια και το καμάρι που πραγματικά ξεχειλίζει από τα κείμενά τους. Οι περιγραφές του σχολείου, η αναμνήσεις από τη σχολική ζωή, οι απόψεις τους για τους εκπαιδευτικούς.
Τίποτε δε θυμίζει την κατάσταση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Από τη μείωση του αριθμού των μαθητών/τριών φτάσαμε στη σχολική χρονιά 2025-2026 να μην υπάρχει ούτε μια εγγραφή στην Α΄ γυμνασίου. Ούτε ένας μαθητής ή μαθήτρια! Δε θα λειτουργήσει η πρώτη τάξη, δε θα δημιουργηθεί τμήμα!
Και κανείς δε δικαιούται να πει πως αυτό ήταν κάτι σαν κεραυνός εν αιθρία! Πώς δεν κατάλαβε αυτό που ερχόταν ή μάλλον καλύτερα δεν κατάλαβε πως κανένας/καμία δεν θα ερχόταν. Όλοι έχουν μερίδιο ευθύνης. Από τα στελέχη του σχολείου και την Εφορεία, μέχρι τους Κοινοτικούς φορείς και ταγούς. Κι από τους συλλόγους γονέων μέχρι τους συνδέσμους αποφοίτων. Κι από τους εντός της χώρας μέχρι τους εκτός υπευθύνους. Όλοι μαζί κι ο καθένας χωριστά».
Αβέβαιο το μέλλον
Με κοινή τους επιστολή, ο Σύνδεσμος Μεγαλοσχολιτών και ο Σύλλογος Φίλων της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής εκφράζουν την αγωνία τους για το μέλλον της ιστορικής σχολής του ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη.
Όπως τονίζουν, για το τρέχον σχολικό έτος 2025-2026 δεν εγγράφηκε κανένας μαθητής στην Α΄ Γυμνασίου – γεγονός που συμβαίνει για πρώτη φορά στα 571 χρόνια λειτουργίας της Σχολής. Η εξέλιξη αυτή προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό, καθώς σε άλλα ρωμαίικα σχολεία της Πόλης οι εγγραφές εξακολουθούν να γίνονται κανονικά.
Ο διευθυντής της Σχολής, κ. Δημήτρης Ζώτος, υπογραμμίζει ότι αν αυτή η φθίνουσα πορεία δεν αναστραφεί άμεσα, ελλοχεύει ο κίνδυνος ακόμη και για διακοπή της λειτουργίας του ιστορικού ιδρύματος. Οι δύο φορείς απευθύνουν έκκληση για στήριξη προς την ελληνική πολιτεία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την ομογένεια και κάθε ευαισθητοποιημένο πολίτη, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της λειτουργίας της Σχολής.
Η Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, που ιδρύθηκε το 1454, παραμένει σύμβολο της ρωμιοσύνης και πυρήνας παιδείας και πολιτισμού. Όπως επισημαίνεται, ενδεχόμενη παύση της λειτουργίας της θα αποτελούσε ανεπανόρθωτη απώλεια για το Γένος και την Ορθοδοξία.
Το πλαίσιο λειτουργίας της Μεγάλης του Γένους Σχολής
Για τις ανάγκες του ρεπορτάζ συνομιλήσαμε με τον κ. Δημήτρη Ζώτο, τον διευθυντή της Σχολής για να κατανοήσουμε καλύτερα το πλαίσιο λειτουργίας της. Όπως μας εξήγησε η Σχολή είναι ένα ανεξάρτητο ίδρυμα, το οποίο διοικείται από επταμελή επιτροπή εκλεγμένη από την ομογένεια. Η λειτουργία της ακολουθεί την τουρκική νομοθεσία και εφαρμόζει το τουρκικό πρόγραμμα σπουδών, με τη διαφορά ότι όλα τα μαθήματα διδάσκονται στην ελληνική γλώσσα. Σήμερα το σχολείο λειτουργεί ως Γυμνάσιο και Λύκειο, ενώ για το Δημοτικό τα παιδιά φοιτούν στο Ζάππειο Σχολείο. Υπάρχουν ακόμη δύο δημοτικά σχολεία: αυτό της Πριγκήπου, όπου φέτος γράφτηκαν τρία παιδιά στην Α’ Δημοτικού, και εκείνο της Βλάγκας, που για τρίτη χρονιά δεν έχει μαθητές, με την ελπίδα να ξαναλειτουργήσει σύντομα.
«Ωστόσο δεν είναι ακριβές ότι αυτό που συζητάμε συνέβη για πρώτη φορά τώρα. Πριν από 35 χρόνια είχε συμβεί ξανά να μην υπάρχει μαθητής σε μια τάξη. Τότε η ομογένεια πήρε πρωτοβουλίες και κατάφερε να στελεχώσει το σχολείο. Τώρα, παρά τις εκκλήσεις μας και τις προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο που ελλοχεύει, δεν βλέπουμε να λαμβάνονται ανάλογα μέτρα», τονίζει ο διευθυντής.
Η Μεγάλη του Γένους Σχολή αριθμεί σήμερα περίπου 30 μαθητές στο σύνολο. Μαζί με το Ζάππειο και το Ζωγράφειο αποτελούν τα τρία γυμνάσια-λύκεια που απομένουν για τους Έλληνες της Πόλης, με τους μαθητές να έχουν το δικαίωμα επιλογής σε ποιο από αυτά θα φοιτήσουν. «Το ότι φέτος δεν προτιμήθηκε η Μεγάλη του Γένους Σχολή είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Αυτό που μας τρομάζει περισσότερο είναι ότι κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να συμβεί και στα άλλα σχολεία, όπως το Ζάππειο ή το Ζωγράφειο. Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να βρεθούμε μπροστά στην πιθανότητα, έστω και μικρή, να κλείσει ένα τόσο ιστορικό σχολείο», καταλήγει με αγωνία.
Πηγή: InfoKidsplus