Η επόμενη μέρα από την Κοινή Δήλωση
του Οικουμενικού Πατριάρχη και του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ στο Φανάρι
Υποστηρικτές και επικριτές Ιεράρχες
πηγή: political.gr Του Κώστα Ζαφειρίου
Ιστορικής και κομβικής σημασίας για την συνέχιση του διαχριστιανικού διαλόγου χαρακτηρίζεται από την πλειονότητα των Μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος η συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ στο Φανάρι. Η συνάντηση με αποκορύφωμα την Κοινή Δήλωση των Προκαθημένων, έγινε δεκτή με αισιοδοξία, ενώ ελάχιστες είναι οι επιφυλάξεις από μικρή μερίδα Αρχιερέων.
Η συνάντηση, η οποία πραγματοποιήθηκε με αφορμή την 1700ή επέτειο της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας, έθεσε τις βάσεις για περαιτέρω συνεργασία, με τους δύο Προκαθημένους να δεσμεύονται να συνεχίσουν τον διάλογο "στην αγάπη και την αλήθεια".
Η Κοινή Δήλωση, η οποία καλεί σε ειρήνη, τονίζει την ανάγκη για προσευχή και ενότητα και ιδιαίτερα το σημείο εκείνο που απορρίπτει τη βία στο όνομα του Θεού, αναφορά που εκλαμβάνεται ως ένα μήνυμα προς τους εξτρεμιστές ισλαμιστές, βρίσκει ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση. Η αιματοχυσία των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή και την Αφρική πρέπει να σταματήσει.
Η πλειονότητα των Μητροπολιτών αναγνωρίζουν τη σημασία της αδελφικής σχέσης και της κοινής μαρτυρίας του Χριστιανισμού στον σύγχρονο κόσμο, όπως αυτή αναδεικνύεται από την Κοινή Δήλωση που υπέγραψαν οι δύο προκαθήμενοι.
Αναγνωρίζουν το γεγονός πως έγινε ένα ακόμη σημαντικό βήμα στα χνάρια προηγούμενων ιστορικών συναντήσεων, όπως εκείνη μεταξύ του Παύλου ΣΤ΄ και του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα, 60 χρόνια πριν.
Η Ιερά Σύνοδος και η Αρχιεπισκοπή
Επίσημα δεν έχουν υπάρξει ακόμη δηλώσεις από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος ή την Αρχιεπισκοπή για την ιστορική συνάντηση στο Φανάρι αλλά εκκλησιαστικές πηγές αναφέρουν ότι υπάρχει απόλυτη ικανοποίηση από το περιεχόμενο της Κοινής Δήλωσης. Άλλωστε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος στις 4 Δεκεμβρίου 2021 υποδεχόμενος τον προκάτοχο του Λέοντος ΙΔ, Πάπα Φραγκίσκο στην Αθήνα, δήλωνε: «Η κοινή πορεία της Ρωμαιοκαθολικής μετά της Ορθοδόξου Εκκλησίας κατά την πρώτη χιλιετία του Χριστιανισμού έχει να μας διδάξει πολλά. Επί πλέον, η δέσμευση ημών των Ορθοδόξων κατά την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης το 2016, υπό την καθοδήγηση της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, για την συνέχιση του θεολογικού διαλόγου αποτελεί συστατικό στοιχείο της αποστολής μας. Οφείλουμε την εξακολούθηση του διαλόγου εν αληθεία και αγάπη , χωρίς συμβιβασμούς και μισαλλοδοξίες".
Επιφυλάξεις και προβληματισμοί
Η στάση ορισμένων Αρχιερέων της Εκκλησίας της Ελλάδος αντικατοπτρίζει τη σύνθετη ισορροπία μεταξύ της επιθυμίας για ενότητα και της τήρησης της ορθόδοξης παράδοσης.
Υπάρχουν φωνές μικρής μερίδας Μητροπολιτών που εκφράζουν τις πάγιες ανησυχίες τους σχετικά με δογματικά ζητήματα που παραμένουν άλυτα μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Οι Μητροπολίτες αυτοί επισημαίνουν ότι τέτοιες κινήσεις δεν πρέπει να επισκιάζουν τις θεολογικές διαφορές, υπογραμμίζοντας ότι η πλήρης ευχαριστιακή κοινωνία απαιτεί την επίτευξη δογματικής ενότητας.
Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο του 2021 υπήρξαν αντιδράσεις από ορισμένους Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος για την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Ελλάδα, που προέρχονταν κυρίως από συντηρητικές πτέρυγες της Εκκλησίας και επικεντρώθηκαν σε δογματικά ζητήματα και στην ιστορία των σχέσεων μεταξύ Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Κοινός εορτασμός του Πάσχα
Αν και οι δύο Προκαθήμενοι στην Κοινή Δήλωση εκφράζουν την επιθυμία τους να συνεχίσουν τις προσπάθειες για μόνιμη κοινή ημερομηνία, ώστε όλοι οι Χριστιανοί να γιορτάζουν μαζί «την Εορτή των Εορτών» κάθε χρόνο, υπάρχουν ιεράρχες που αντιδρούν στον συνεορτασμό και οι αντιδράσεις αυτές ενδεχομένως να διατυπωθούν και εγγράφως. Τις θεολογικές και δογματικές διαφορές για το κοινό Πάσχα είχαν διατυπώσει πριν ένα χρόνο οι Μητροπολίτες Πειραιώς Σεραφείμ, Σουφλίου Δαμασκηνός και Κυθήρων Σεραφείμ. Ίσως να επανέλθουν και τώρα.
Πάντως είναι πραγματικότητα ότι κοινός εορτασμός του Πάσχα, ένα από τα πιο πολυσυζητημένα ζητήματα στην πορεία προσέγγισης Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αποτελεί θεολογικό και αστρονομικό γρίφο.
Για τους επικριτές, η υιοθέτηση του Γρηγοριανού Πασχαλίου που ακολουθεί η Ρώμη, ή ένας κοινός εορτασμός που δεν τηρεί αυστηρά τους Ορθόδοξους κανόνες, εκλαμβάνεται ως υποχώρηση στα «παπικά» δόγματα και ως ένδειξη «οικουμενισμού». Δηλαδή θεωρούν ότι η διατήρηση του παραδοσιακού Πασχαλίου είναι ζήτημα πίστης και όχι απλώς ημερολογιακής διαφοράς.
Ο κοινός εορτασμός, πρέπει να γίνει λοιπόν αποδεκτός από πιστούς και κληρικούς χωρίς εντάσεις, κάτι που απαιτεί χρόνο και προσεκτικό διάλογο.
Στον αντίλογο, Ιεράρχης, από τους ένθερμους υποστηρικτές του κοινού εορτασμού δήλωσε με νόημα στην “Political”: «H συμφωνία θα αφορά αποκλειστικώς στο ζήτημα της ημέρας εορτασμού του Πάσχα και όχι στη συλλειτουργία με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία προϋποθέτει την κοινωνίαν μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Ο διαχριστιανικός και διαθρησκειακός διάλογος είναι αυτός που θα βοηθήσει σε ύψιστο βαθμό να επικρατήσει η ειρήνη στον κόσμο. Είναι αναγκαίος, γιατί θα θυμηθούμε την κοινή ευαγγελική απαίτηση, η Εκκλησία να είναι μαρτυρία και όχι μηχανισμός εξουσίας».